Voor het RAADhuis schreef ik twee teksten over taal (ja sorry, dit is toch mijn lievelingsonderwerp). Hieronder deel ik een tekst over laaggeletterdheid. Deze droeg ik namens de bibliotheek voor op het 1ander-Festival.
SPOKEN WORD VOORDRACHT — Kelly Verdonk
OPDRACHTGEVER — RAADhuis
WAAR — 1 Ander Festival.
SPOKEN WORD VOORDRACHT
We kunnen ons niet voorstellen hoe het is
Opgroeien zonder fatsoenlijk te kunnen lezen en schrijven
Hoe je codes leert kraken
met halfgesloten ogen
A = G
N = 20
K is… B
Je vraagt je af wat er gebeurt
als iemand het weet
misschien moet ik het maar nooit vertellen
Je vertelt jezelf en iedereen die ernaar vraagt
bij elke brief, elk formulier en elke betaling
dat je je bril vergeten bent,
een pen,
dat je geen tijd hebt vandaag,
je vult het thuis wel in,
hou nou op,
waar de fuck bemoei je je mee
Een grote mond klinkt net wat draaglijker
dan ‘ik kan het niet lezen’
Ik ken mijn eigen moedertaal niet,
hoe moet ik dit doen dan,
zeg jij het maar
Wat zou jij doen
als je denkbeeldige dialogen voert
om de rekening te betalen,
als je een doktersafspraak moet maken,
als de trein alleen vertrekt in je dromen
wat zou jij doen, zeg het maar
Misschien kunnen we ons indenken hoe het is
om dingen te verzwijgen
te doen of we het tóch kunnen
Dat we soms geen idee hebben waar we ja op zeggen,
maar dát we zo graag ja zeggen,
ook als we het niet begrijpen,
om maar niet afgesneden te zijn
van de maatschappij, van de voetbalclub,
van het apothekersrecept
dat je eigenlijk zo hard nodig hebt
Maar vooral kunnen we begrijpen hoe het voelt
om geheimen te bewaren
We begrijpen dat het lijkt alsof we de enige zijn
Dat mensen het niet van ons gezicht aflezen,
maar we dat wel denken
We begrijpen dat we ons schamen
Dat we soms door de grond willen zakken
door het schaamrood op onze kaken,
wat letterlijk pijn doet
We begrijpen dat we doen alsof,
maar diep van binnen beter weten
Dat we het liefst géén masker zouden dragen
Dat niemand van ons onze dromen ooit wou opgeven
Dat we het wel willen zeggen,
Maar het juiste moment nooit komt
Dat we het wel willen delen,
Maar we ons nooit goed voelen die dag
We begrijpen dat we de woorden soms gewoon niet uit onze strot krijgen,
Dat het te gevoelig ligt
Dat we de mensen op afstand houden,
Terwijl we verlangen naar het tegenovergestelde
We begrijpen de angst voor reacties
De angst voor de angst
We begrijpen de eenzaamheid
Het wel vertellen, niet vertellen
Die altijddurende afweging
Kan ik je wel vertrouwen, of toch nog niet
De hoop dat onze kinderen het anders zullen doen
Misschien moet ik het ze maar nooit vertellen
Maar uiteindelijk zullen ook zij het zien
Waarom je continue je pen vergeet,
terwijl zij ‘m zagen zitten in het hoekje van je tas,
Waarom je nooit de contributie betaalt
van de voetbalclub van je zoon,
maar wel het hardst staat te juichen
langs de zijlijn als hij scoort
Het schaamrood op je kaken als de postbode komt
De stapel blauwe enveloppen
Uiteindelijk zullen ook zij het zien
en ze zullen zeggen dat het soms beter is
om je geheim te delen
dat iets wat heel moeilijk lijkt
soms ineens veel makkelijker is,
als je het eenmaal hebt verteld
dat je ineens weer meedoet in de maatschappij,
er ineens weer dialogen zijn,
en ruimte voor wie jij bent
Dat lezen we in de portretten
van ex-laaggeletterden in de krant
hoe gelukkig ze zijn te spreken
want zij die opgroeien met geheimen,
zijn niet alleen hun woorden kwijt,
maar vooral ook hun stem.
Kan gedragsverandering ook leuk zijn? Ja. Met spoken word. Op een speelse manier raak ik in het hart, focus op wat we willen bereiken en maak ik belangrijke onderwerpen bespreekbaar. Van rake spoken word voordrachten tot speelse taalprogramma’s
voor kinderen bij De Speak Up Club met bijvoorbeeld een limousine, een dierenasiel en een kinderstadsdichter.
Wij maken het zo leuk, dat iedereen die betrokken is
er als vanzelf wel over gaat praten, delen en herhalen.
En dan komt die verandering vanzelf. Geloof me.